Năm 2023 là một bước ngoặt của trí tuệ nhân tạo (AI), vai trò của nó phần nào đã thay đổi cách chúng ta làm việc trong xã hội. Năm nay, AI sẽ có những định hình thế giới mới.
Trí tuệ nhân tạo đã xuất hiện từ những năm 60 của thế kỷ trước, nhưng phải đến năm 2022 công nghệ này mới được nhiều người biết đến.
Trong năm 2023, AI đã thực sự bùng nổ, từ bóng tối vươn lên vị trí trung tâm trong trí óc của chúng ta.
Ảnh hưởng của công nghệ này lớn đến mức buộc Chính quyền Tổng thống Mỹ, Joe Biden phải ban hành lệnh hành pháp về AI hay Liên minh Châu Âu thông qua luật nhằm điều chỉnh AI, để cố gắng kiềm chế một con ngựa đang phi nước đại.
AI đóng vai trò lớn trong giáo dục
Năm 2023, các nhà khoa học bàn luận nhiều đến việc AI sẽ giải cứu hay hủy diệt thế giới, nó khiến chúng ta có cảm giác một ngày nào đó trí tuệ nhân tạo sẽ lấn át thực tế hiện tại.
Một trong những cuộc tranh luận lớn về AI năm 2023 xoay quanh vai trò của ChatGPT và các chatbot liên quan trong lĩnh vực giáo dục.
Thời điểm đó, hầu hết các câu chuyện đều tập trung vào cách học sinh, sinh viên có thể sử dụng công cụ này để gian lận thi cử, buộc các nhà giáo dục phải đưa ra lệnh cấm sử dụng AI.
Một năm trôi qua, người ta nhận thấy rằng, việc không dạy sinh viên về AI có thể khiến họ gặp bất lợi và nhiều trường học đã hủy bỏ lệnh cấm này. Nhiều quốc gia đã bắt đầu tính toán đến việc cải tổ nền giáo dục để đặt AI vào trung tâm của mọi thứ.
Nhưng nếu sinh viên không tìm hiểu về cách thức hoạt động của AI, nó sẽ trở thành thứ rất nguy hiểm.
Điều này không chỉ đúng trong lĩnh vực giáo dục. Mọi người càng hiểu cách thức hoạt động của AI, họ càng có nhiều quyền sử dụng công cụ này một cách có ích. Vì thế, năm 2024 sẽ là năm AI có những tác động rất lớn trong trường học.
Nhiều trường đại học trên thế giới đang gấp rút tuyển dụng các kỹ sư AI để đưa công nghệ này vào quá trình giảng dạy.
Chắc chắn sẽ có những hậu quả không mong muốn, song các nhà khoa học hy vọng những công ty công nghệ cần lắng nghe và sửa đổi mô hình AI của mình, dần định hình nó thành một công cụ tốt trong tương lai.
Lợi bất cập hại?
Cuộc đua AI đang diễn ra, việc phát hành rộng rãi ChatGPT vào năm 2022 đã khởi đầu một cuộc cạnh tranh toàn diện vì lợi nhuận, vinh quang và tham vọng thống trị toàn cầu từ công nghệ này.
Nhiều người mong đợi AI mạnh mẽ hơn, đi cùng việc hàng loạt ứng dụng tích hợp AI sẽ ra mắt trong năm nay.
Một trong số đó là AI có thể lý luận và suy nghĩ logic như con người. Đội quân các nhà khoa học đang nghiên cứu và phát triển điều này.
Các ứng dụng tích hợp AI sáng tạo sẽ tạo ra những lợi ích mới. Chúng ta có thể sớm bắt đầu nghe về các chatbot và trợ lý AI nói chuyện với nhau, thay mặt bạn thực hiện toàn bộ cuộc trò chuyện, nhưng ở sau lưng bạn.
Đi cùng lợi ích tuyệt vời này, nó cũng không kém phần gây hại cho chúng ta, nếu các công ty công nghệ không có những biện pháp bảo vệ người dùng.
Công nghệ Deepfakes là những hình ảnh hay video do AI tạo ra rất khó phát hiện và nó sẽ được các tội phạm mạng sử dụng để gây hại cho tất cả mọi người từ việc lừa đảo, tống tiền, xâm phạm quyền riêng tư, ghép khuôn mặt chúng ta vào những video nhạy cảm để bôi nhọ danh dự.
Trên thực tế, năm 2023 nhiều chính trị gia, ca sĩ hay diễn viên nổi tiếng trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam là nạn nhân của công nghệ Deepfakes.
Nếu các quốc gia không có những biện pháp để kiểm soát AI, nó hoàn toàn có khả năng tạo ra những tai họa mới mà 5 năm trước chỉ là điều viễn tưởng.
Ông chủ SpaceX, Elon Musk là những người đã đưa ra cảnh báo lớn nhất về AI, mong muốn chính quyền hãy kiềm chế công nghệ này để chúng ta sử dụng nó một cách an toàn.
Vì thế, trong năm nay các quốc gia trên thế giới có thể sẽ đưa ra những quy định mạnh mẽ hơn liên quan đến trí tuệ nhân tạo.
Thế hệ AI mới trong năm 2024
Kể từ khi công cụ ChatGPT ra mắt, các mô hình AI tổng quát đang tiếp tục phát triển với tốc độ chóng mặt.
Nếu như ChatGPT trong năm 2023 chỉ sử dụng nguồn dữ liệu đầu vào bằng văn bản và đầu ra cũng là văn bản. Năm 2024, các nhà khoa học trông chờ vào những mô hình AI đa phương thức, sử dụng dữ liệu từ nhiều nguồn phương tiện khác nhau bao gồm cả video, âm thanh và hình ảnh trên mọi nền tảng.
Với thế hệ mô hình ngôn ngữ lớn đa phương thức (LLM) mới, AI có thể sử dụng kiểu nhập văn bản để tạo ra không chỉ hình ảnh hay văn bản mà còn cả những nội dung âm thanh và video.
Các công ty công nghệ đang chạy đua để phát triển LLM để nó triển khai trên nhiều loại phần cứng và các ứng dụng khác nhau, bao gồm cả việc tích hợp trên điện thoại thông minh. Điều này có thể khiến AI tự trị trong một thế giới mới.
Khả năng này sẽ mang lại sức mạnh biến đổi to lớn của AI để ứng dụng trong mọi lĩnh vực như kinh doanh, y học…
Mối quan tâm chính của các nhà khoa học là những khả năng tiên tiến như vậy sẽ đặt ra nhiều thách thức mới trong việc phân biệt giữa nội dung do con người và AI tạo ra, cũng như những tác hại mới.
Sự tràn ngập nội dung tổng hợp do AI tạo ra có thể mở cánh cửa lớn cho những tội phạm mạng và các tổ chức cực đoan vào thế giới.
Chúng có thể lợi dụng AI để tạo ra danh tính tổng hợp hay dàn dựng thông tin sai lệch trên quy mô toàn cầu, điều này sẽ vô cùng có hại trong việc đảm bảo an ninh trên toàn thế giới.
Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) đã cảnh báo về việc gian lận, lừa dối, xâm phạm quyền riêng tư và các hành vi phi đạo đức được thực hiện từ những nội dung do AI tạo ra.
Mặc dù các nền tảng kỹ thuật số như YouTube đã thiết lập các nguyên tắc chính sách để tiết lộ nội dung từ AI. Nhưng các cơ quan như FTC và các nhà lập pháp đang nghiên cứu về các biện pháp mới để bảo vệ quyền riêng tư của công dân.
AI ngày càng gắn bó với đời sống con người, rõ ràng đã đến lúc chúng ta không nên coi AI là thuật toán như một phần của công nghệ, mà phải xem xét bối cảnh mà chúng vận hành cùng với con người và xã hội, để AI tồn tại cùng với chúng ta một cách an toàn và có lợi.
